Bombus, yaklaşık 250 türü olan bal yapıcı bir arı cinsidir. Başlıca Kuzey yarımkürede görülür. Bazı türlerine Türkiye'de tüylü arı denir. Bazı yonca türlerini sadece bu arılar tozlaştırarak çoğalmasında katkıda bulunur.

1997 yılında dış alımla yurdumuza getirilen bombus arıları örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde tozlayıcı olarak kullanılmaya başlandı. Özellikle domates seralarında hormon yerine bombus arısı kullanılmaya başlayınca “arı domatesi, arılı domates” sözcükleri dillerde dolaşmaya başlayınca bombus arılarını da merak etmeye, tanımaya başladık.

Yurdumuzun birçok yerinde yaban arısı olarak bilinse de bazı yörelerimizde “erkenci arılar, alaca arılar” gibi adlarla da anılmaktadır.

Sebze yetiştiriciliğinde tozlaşmaya yardım amacıyla arılardan yararlanılmaktadır. Ülkemizde 1950'lerde bal arısı kullanılarak ilk defa başlayan bu süreç  bombus arılarının kullanımı ile yoğun bir şekilde sürmektedir. Dünyada yaklaşık 400 kadar bombus arısı türü saptanmıştır. Bombus arıları, yabani arılar içinde iri yapıları, tüyleri ve göz alıcı renkleriyle dikkat çekerler. En fazla yetiştirilen ve kullanılan türü Bombus terrestris'dir. Bombuslar ilk kez ülkemize 1993 yılında girmişdir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının 1997-1998 yıllarında bombus üretiminin Türkiyede yapılması koşuluyla ithalatına izin vermesiyle bombusların polinatör (tozlayıcı) olarak kullanımı artmıştır. Bombus arıları bu aşamada beklenenden çok fazla ilgi görmüş ve benimsenmiştir.

Yapılan çok sayıda araştırma sonucuna göre tozlaşma ve verim üzerine bal arıları ve  bombus arıları ve değişik yöntemler karşılaştırılmış; bombus arılarının bal arısı ve diğer tekniklerden daha etkili ve başarılı oldukları, verimi büyük oranda artırdığını ve üretim girdilerini azalttığı tesbit edilmiştir.

Bombus arılarının bu noktada başarılı olmalarının nedenleri şunlardır;

Bombuslar bitki çiçeklerini bal arılarına göre daha sıklıkla ziyaret ederler, daha sadıktırlar ve   haberleşme sistemleri çok gelişmişdir. Bal arıları Ocak- Nisan ayları arası aktifdirler, bombuslar bütün yıl aktifdir.Düşük sıcaklıklarda aktifdirler, 4-5 o C' nin üzerinde çalışabilirler.Düşük ışık yoğunluğunda çalışabilirler.Dilleri bal arısına göre daha uzun olup, ağır oldukları çiçeği daha iyi vibrate ederler.Bombus arıları bir uçuşta 400 domates çiçeğinde tozlaşma yapabilir, 1 dakikada 10-20 çiçeği ziyaret edebilir.

Bombuslar için hafif, iki bölmeli kartondan yapılmış kovanlar kullanılır. Kovan seraya 0,5-1 m. yükseğe doğrudan güneş ışığından korunacak şekilde yerleştirilir. 1000-1500 m2 büyüklükteki bir domates serasına 50-60 işçili bir kovan yeterlidir . Bir kovanın ömrü yaklaşık 4-6 haftadır.

Çiçeklenme başlangıcında kovan seraya konur, 2-3 gün sonra arılar tozlanmaya yardımcı olmaya başlar. Bal arıları gibi hastalıklardan etkilenmez ve birbirine bulaştırmazlar. Tarımsal ilaçlama yapılacaksa kovanlar hava karardıktan sonra yerinden alınıp, ilaçlamanın tesiri geçince yerine tekrar getirilirler.