AB ülkelerinde kooperatifler, şirketler gibi ticari ve kar amaçlı kuruluşlar olarak görülürler. Ekonomik faaliyetlerinde kar elde etmeye çalışırlar ve elde ettikleri karları ortaklarına dağıtırlar.
AB ülkelerinde hükümetler çıkartılan yasalarla kooperatif ve şirketlere yapacakları ekonomik faaliyetlerini sorunsuz yürütebilmeleri için çeşitli avantaj ve esneklik sağlarlar. Genellikle kooperatif birlikleri bünyelerinde yeni kooperatifler oluşturarak ve şirketler kurarak örgütlenirler.
Özellikle AB ülkelerinde kooperatifler bütünleştirici bir role sahiptir. 1981 yılından bu yana değişik AB politikalarından dolayı kooperatifler giderek önemli bir yer almaya başlamışlardır. 1983 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen bir karar, Birlik organları ile Avrupa’daki kooperatifçilik ilişkisi bakımından önem taşımaktadır. Karar ile bir yandan Birlik organlarının ve üye ülkelerin, kooperatiflere daha fazla önem vermeleri gereği vurgulanırken diğer yandan da kooperatiflerin ilgili piyasalarda önemli payları olduğu dolaysıyla ekonomik ve sosyal bir gücü temsil ettikleri, toplumun vazgeçilmez bir parçası oldukları, özellikle tarımsal kooperatiflerin küçük çiftçilerin temel yapılarını koruyarak üretim etkinliğini arttırdıkları, yeni iş yaratmada ve çalışma şartlarının iyileştirilmesinde önemli rol oynadıkları belirtilmekte, kooperatif birlikleri ile Birlik organları arasında daimi bir işbirliği ve dayanışma öngörülmektedir. Bu kararla Birliğin kooperatifçilik hareketini desteklemesinin kendi yararına olacağı kabul edilmektedir.
Bugün AB genelinde bulunan toplam 125.000 kooperatifin, 32.000'i tarımsaldır. Toplam 70 milyon kooperatif ortağının ise 24 milyonu tarımsal kooperatif ortağıdır. AB ülkelerinde tarım sektöründe kooperatif hareketleri, büyük ağırlığa sahiptir. Toplulukta kooperatiflerin payı tarımsal girdi sağlamada %55, pazarlamada %65 ve dış satımda %50'den fazladır.
AB ülkelerinde özellikle tarımsal kooperatifler ayrı bir öneme sahiptir. Birlik tarımın gelişmesinde, yönlendirilmesinde, sanayileşmesinde ve finansmanında tarımsal kooperatifler itici güç durumundadır. Avrupa ülkeleri de İkinci Dünya Savaşı sonrasında tarımda kooperatifçiliği yeniden keşfetmiş, bir yandan AB çiftçileri meslek odaları içinde örgütlenirken diğer yandan da kooperatifler içinde ekonomik olarak örgütlenmişlerdir.
AB ülkelerinde faaliyet gösteren tarım kooperatifleri, Avrupa alanında temsil edilmek üzere, 1959 yılında COGECA (AB ülkeleri tarımsal işbirliği organizasyonu) kurulmuştur. Söz konusu kuruluş Birlik yetkileri tarafından Avrupa Birliği düzeyinde tarımlık ve balıkçılık kooperatiflerinin resmi sözcüsü olarak kabul edilmiştir.
Üretici örgütleri, üretim, hasat, depolama, paketleme ve ürünlerini pazarlama konularında birlikte hareket eden üreticilerden oluşan, gönüllülük esasına dayalı olarak kurulmuş ve ilgili Üye Devlet tarafından tanınmış olan tüzel kişilerdir.
Amaçları; üretimin, kalite ve miktar açısından talebe göre ayarlanmasını ve planlanmasını sağlamak, arz yoğunluğunu teşvik etmek ve üyeleri tarafından üretilen ürünlerin pazarda yer almasını sağlamak, üretim maliyetlerini azaltmak ve üretici fiyatlarında istikrarı sağlamak ve özellikle su, toprak ve peyzaj kalitesini koruyacak ve biyo çeşitliliği muhafaza edecek üretim uygulamalarının, üretim tekniklerinin ve çevreyle dost atık yönetimi uygulamalarının yaygınlaştırılmasını sağlamaktır. Üretici örgütleri aşağıdaki şekilde örgütlenmiş ve gruplandırılmıştır.
a. Üretici lehine siyasal lobi yapan ve Ziraat Odaları’nı kapsayan Mesleki Örgütler
b. Üreticinin ekonomik çıkarlarını ve haklarını koruyan Kooperatifler
c. Ürün bazında, üretim planlamasından üretim tekniklerine kadar çalışmalar yapan Üretici Birlikleri
d. Bir konu ile ilgili bütün tarafların (üretici, aracı, işleyici, iç ve dış pazarlayıcılar vs) bir araya gelmesiyle oluşan Branş Birlikleri
COPA: AB Tarımsal Organizasyonlar Komitesi
COGECA: Avrupa Tarımsal Dayanışma Genel Komitesi
CEJA: Avrupa Genç Çiftçiler Konseyi
CEFFAR: Tarımsal ve Kırsal Yaşam için Avrupa Eğitim ve Geliştirme Merkezi
EFA: Avrupa Tarım İşçileri Federasyonu
CEA: Avrupa Tarım Konfederasyonu
IFAP: Uluslararası Tarım Üreticileri Federasyonu
Bu organizasyon bünyesinde yer alan kooperatifler başlıca iki temel alanda faaliyet göstermektedirler.
Üyelerce üretilen tarımsal ürünlerin pazarlanması
Üye kooperatiflere girdi kaynaklarının sağlanması
Tarımsal Kooperatifler; tarımsal girdi sağlanmasında %50’den fazla, ürünlerin toplanması, işlenmesi ve pazarlanmasında %60’dan fazla paya sahiptirler.
AB ülkelerinde kooperatiflerin, ekonomik birimler olmanın yanında birçok sosyal hizmeti mevcuttur. Kırsal kesimde yaşayan kadınların ve gençlerin eğitimi, bilinçlendirilmesinde önemli roller üstlenmiştir. Yine bu kapsamda yöre halkının ekonomik ve sosyal faaliyetlere katılımının sağlanması, yerel, bölgesel ve ulusal boyutta temsil edilmesi de yine kooperatifler ve kooperatif ortaklığı yoluyla gerçekleştirilmektedir. Ayrıca kooperatiflerin temel birçok konuda danışmanlık servisleri bulunmaktadır. Üreticiler arasında işbirliğinin tüm sektörler bazında geliştirilmesi, gerçekleştirdikleri önemli çalışmalardan biridir.
Avrupa Birliği ülkelerinde tarımsal kooperatifler değişen ekonomik koşullara ayak uydurabilmek için kooperatifçiliğin temelini oluşturan ilkelerin özünü kaybetmeden yeniden yorumlanarak uygulanmasında bazı ekler yapmışlardır.
Mevcut ekonomik koşullarda ortaklarının ürününü korumak ve değerlendirmek olan temel amaç, zamanla paranın ekonomide artan rolü ile rekabet gücünün arttırılması gibi hedefler de içermektedir.
Kooperatiflerin çalışma alanları artık eskisi gibi yöresel alanla sınırlı kalmayıp, bölgeler ve uluslararası boyutlara taşınmaktadır.
Gelişmiş ülkeler, özellikle AB ve ABD, yoğun girdi ve teknoloji kullanımı ve tarıma yaptıkları büyük sübvansiyon ve desteklerle aşırı bir tarımsal üretime ulaşmışlar ve pek çok tarımsal üretimde ihracatçı konuma gelmişlerdir. Son yıllarda bu üretimi eritebilmek için gelişmekte olan ülkelerin mali sıkıntılarından yararlanılarak, bu ürünleri onlara pazarlama yollarını, "yeniden yapılanma programları ve kredileri" ile Dünya Bankası ve IMF aracılığı ile dayatmışlardır.