Kurutmalık incirlerde meyve tutumunu sağlamak için erkek incir ağaçlarından alınan ilek meyvelerinin içlerindeki ilek arıları ile birlikte dişi incir ağaçlarına asılması olayına ilekleme denir. İlekleme, doğuşları birbirini izleyen çiçekleri döleyebilmek için, 4-7 gün aralıklı olarak bazen iki veya üç kez yapılabilir. İlek atımı, meyveler fındık ile ceviz iriliği arasında iken uygulanır. Kullanılacak ilek miktarı, ağacın yaşına, ilek çeşidine ( taşıdığı ilek sineği miktar ve kalitesine) göre değişir.

Kurutmalık Sarılop incir çeşidi ve sofralık Bursa Siyahı ile birlikte diğer incir çeşitleri de meyve oluşumu için mutlak döllenmeye ihtiyaç duyarlar. İncirlerde dişi ve erkek ağaçlar ayrı ayrıdır. Dişi incir ağaçları yılda üç meyve verirler. Bunlar; Yellop, İyilop ve Sarılop dur. Bizim için önemli olan ve asıl meyveleri oluşturan İyilop meyveleridir. Erkek incirlerde dişi incirler gibi bir yılda üç meyve verirler. Bunlarda Boğa, İlek ve Ebe meyveleridir. Erkek incir ağaçlarındaki ilek meyvelerinden çıkan sinekler dişi ağaçlardaki İyilop meyvelerini döller. İncir bahçeleri içinde ve yakınında erkek incir ağacı istenmez.

Şekil 6. Erkek incir ağacında ilek meyveleri

İşte meyve vermesi için mutlaka döllenmesi gereken dişi incirlerin en önemli meyve ürünü olan iyilopların (yaz ürünlerinin döllenmesi) amacıyla iyiloplarla aynı zamanda olgunlaşan erkek incirlerin ilek meyvelerinin içlerindeki arıları ile birlikte dişi incir ağaçlara bırakılması şeklinde yapılan suni işleme İLEKLEME, bu amaçla kullanılan erkek incir meyvelerine İLEK denir. Yeni doğmuş incir meyveleri yaklaşık 10.0 mm çapa girdiklerinde döllenmeye uygun (reseptif) haldedir. Erkek incirlerde arı çıkışı başlar başlamaz tozlanmada (ileklemede) kullanılmaya hazır durumdadır. Olgun ilek meyvelerinden 4-6 gün süreyle ilek arıcığı çıkışı olur. Daha sonra kuruyup buruşan bu ilek meyveleri incir için birçok zararlı ve hastalık etmenlerinin barınmasına yol açacağından toplanıp imha edilmesi gerekir.

Şekil 7. Dişi incir meyvelerine ilek arıcığının girişi

İlekleme işlemi sabah erken, havanın serin ve sakin olduğu saatlerde yapılmalıdır. İlekler ip, naylon file veya bataklıklarda yetişen kova (Cyperacae) adı verilen bitkilere dizilerek ağaçlara asılır. Ağaçlara verilecek ilek miktarı ağacın büyüklüğüne göre değişmekle beraber 20-25 kg kuru incir elde edilen bir ağaca 750-1000 g ilek meyvesi asılır. Sürgünlerde farklı zamanlarda meydana gelmiş meyveleri döllemek üzere normal koşullarda bir hafta arayla iki kez ilekleme yapılması gereklidir. Hava şartlarının, ilek meyvesine bağlı olarak ilekleme işlemi 3-4 kez de tekrarlanabilir. İlk ilekleme işleminden 40-42 gün sonra iyilop meyvelerinde taze olgun meyveler görülmeye başlar.

Kaynak: Tarım Kütüphanesi