Elma fidanı üretiminde tohumdan yetiştirilen çöğürler veya vejetatif anaçlar kullanılır. Anaç üretiminde yararlanılan tohumlar yabani veya kültür çeşitlerinden alınırlar. Vejetatif anaçlar ise "değişik hendek daldırması" yolu ile kolayca çoğaltılabilmektedir.
En çok kullanılan vejetatif anaçlar:
Çok bodur: M-9
Yarı bodur: MM-106
Kuvvetli: MM-111
Elma bahçesi tesisinde kullanılan anaca ve çeşide göre dikim mesafeleri ve budama sistemleri de değişmektedir.
örneğin çöğür anacına aşılı standart çeşitler için dikim mesafesi 8 m X 8 m - 7 m X 7 m olup, modifiye lider budama sistemi uygulanmaktadır.
Çöğür anacına aşılı yarı bodur (spur tipi) çeşitler için dikim mesafesi toprağın kuvvetine göre 6m x 3m veya 5m x 3m olup, bir lider ve çok sayıda yan dallar olacak, yani gelecekteki yüklü meyveyi çok sayıda yan dala dağıtacak ve çam ağacına benzeyecek şekilde bir budama uygulanır. Bu amaçla dikim esnasında fidanın tepesi 80 cm'den kesilir. İlk gelişme mevsimi sonu ve daha ilerideki dönemlerde gerek çatı dalı gerekse bunlardan meydana gelecek 2. derecedeki sürgünlerde yıllık gelişmenin 1/3'ü kesilerek standart çeşitlerin aksine bunlarda daha fazla vejetatif gelişme ve yaprak yüzeyi elde edilir. İlk üç yıl boyunca hiç meyve alınmaz, meydana gelen çiçeklerin tamamı koparılarak kuvvetli çatı oluşumuna yardımcı olunur.
Çok bodur vejetatif bir anaç olan M-9 üzerine standart çeşitler aşılanırsa dikim mesafesi 2 m x 3 m veya 2 m x 3.5 m'dir. Bunda lider dalın gelişmesi dikimden itibaren zayıflatılıp, yan dalların kuvvetlenmesi sağlanır. İlk dört yılda liderin zayıflatması dışında hemen hemen hiç budama yapılmaz. Ancak, dikimi izleyen ilk gelişme mevsimi sonundan itibaren yan çatı dalları aşağı eğdirilerek meyve göze oluşumu teşvik edilir ve dalların dayanıklılıkları arttırılır. 4. yıldan sonra verim budaması yapılır. Bu terbiye sistemi "İğ terbiye şekli" olarak tanımlanır
Yarı bodur vejetatif anaç MM-106 üzerine hem standart hem spur çeşitler aşılanabilir. Standart çeşitler aşılanınca dikim aralığı 4 m x 5 m veya 4 m x 6 m; spur çeşitler aşılanınca da 2 m x 4 m olup, modifiye lider terbiye sistemi uygulanır.
Kuvvetli vejetatif anaç MM-111 üzerine hem standart hem de spur çeşitler aşılanabilir. Dikim mesafesi ve terbiye sistemi çöğür anacında olduğu gibidir.
Kaynak: Tarım Kütüphanesi