En çok kullanılan anaç armut çöğürleridir. Bunlar büyük ağaçlar yapar ve derin toprak ister. Bodur ağaç elde etmek için armutlar, ayva anacı veya armut klon anaçları üzerine aşılanır. Bu takdirde daha az derinlikteki topraklara da dikilebilir. Ancak ayva anacı kış soğuklarına armut çöğürü kadar dayanmaz. Ayva anacı fazla kireçli toprakları sevmez. Daha çok sulamaya ihtiyaç gösterir. Bazı armut çeşitleri ayva anacı ile uyuşmazlar. Bunu önlemek için ayva ile uyuşan Beurre Hardy gibi çeşitler ara anacı olarak kullanılmalıdır.
Tohum (çöğür) anaçları: Armutlar heterozigot yapıda olduklarından kendi tohumlarından çoğaltılamazlar. Armut yetiştiriciliğinde kullanılan önemli armut çöğür anaçları şunlardır.
- Ahlat(Pyrus elaeagnifolia ) : ülkemizde orta Anadolu da yaygın olarak kullanılır. Kuraklığa diğerlerine oranla dayanıklıdır. Armut çeşitleri ile genellikle uyuşur.
- Pyrus communis L.; çok değişik iklim şartlarına adapta olur, kök çürüklüğüne dayanıklıdırlar. Orta kuvvette veya kuvvetli ağaçlar oluştururlar.
- Pyrus calleryana: sıcağa ve soğuğa, armut ateş yanıklığına dayanıklıdır. Genellikle Asia armutlarında anaç olarak kullanımı yaygındır. Sağlıklı ve güçlü ağaçlar oluşturur. Uyuşmada sıkıntı yaratmaz.
- Alıç (Crataegus azorolus): Bodur bitkiler elde etmek için kullanılır. Ancak armutlarla iyi uyuşmadığından, ayva, ara anaç olarak kullanılır. Olumsuz toprak şartlarında kullanımı uygundur.
- Pyrus amygdaliforis: Ege bölgesinde yaygın olarak tabiatta yetişir. Yabani bir armuttur. Yerinde aşılanabildiği gibi tohumları çöğür olarak kullanılabilmektedir.
- Pyrus serotina: uyuşma proplemi genelde yoktur. Armut kök afidine dayanıklıdır. Orta kuvvette ağaçlar yapar.
Klon Anaçları: Armut yetiştiriciliğinde bodurlaştırıcı klon anaçları kullanımı hızla artmaktadır. Klonal anaçlar kendi aralarında tekrar gruplandırılmaktadır.
— Ayva klonları: Ayva klonları tepe daldırması veya çelikle çoğaltılabilirler. Erken verime yatmayı teşvik eder. Ancak bu anaç kireçli ve drenajı kötü topraklar için uygun değildir. Yüzlek topraklarda kullanılabilir. Armutların bazıları ile uyuşmazlık gösterirler. Uyuşmaz çeşitlerde Beurre Hardy veya Old Home ara anaç olarak kullanılır. Klonal ayva anaçlarından; Quince A; klonları dünyaca meşhurdur. Yarı bodur ağaçlar oluşturur. Sık dikim için uygundur. Bazı armutlarla uyuşmaz. Quince B; kış soğuklarına ve funguslara hassastır. Quince C; Çok bodur bir anaçtır. Erkencilik ve yüksek verim sağlar. Pratikte çok kullanılmamaktadır. BA 29 ayva anaçlarından en çok kullanılanıdır. Armut çeşitlerinin birçoğuyla uyuşma problemi oluşturmazlar. Yarı bodur gelişme gösterir, sık dikim bahçe kurulmasına imkân sağlar. Ayva kökenli MC, Sydo gibi anaçlar batılı ülkelerde denemiş olup sık dikime uygun bu anaçlar kullanılmaya başlanılmıştır. MC anacı orta kuvvetli gelişen, yüzlek kök sis temine sahip üzerindeki çeşidi erken meyveye yatıran bir anaçtır.
Dikimi takip eden 2. yılda ürün alınmaya başlanılmakta olup verim yönünden başarılı sonuçlar alınmıştır.
Klonal Armut Anaçları: Ayva anaçlarının yüzlek köklü olması, aşırı rüzgârlarda yıkılma, düşük sıcaklıklara, ateş yanıklığına hassasiyetleri nedeniyle yeni anaçlara istekler artmıştır. ABD yapılan araştırmalar sonucu Old Home ve Farmingdale armut çeşitlerinin melezlenmesi sonucu (OH x F) armut klon anaç serisi üretilmeye başlanmıştır. Bunlara örnek olarak; OH X F 333, 97, 51, 69, 217 vb. gösterilebilir.
OH X F 97: Bu seride kuvvetli anaç olarak en çok kullanılandır. Kök yayılımı iyidir. Kökün tutunması, aşı uyuşması iyidir. Ağaçları uniform bir yapı oluşturur. Mahsuldarlık çok iyidir. Üzerine aşılı çeşitleri erken meyveye yatırır. Düşük pH' a kloroza nemli ve kuru topraklara
karşı orta derecede mukavimdir. Ateş yanıklığına ve bazı fungal hastalıklarına karşı toleranslıdır. nematotlara karşı hassasiyeti vardır.
OH X F 333:Bu seride en yaygın olarak kullanılan yarı bodur anaçtır. Kök yayılımı çok azdır. Kökün tutunması aşı uyuşması, ağaçlarında uniform yapı ve mahsuldarlık çok iyidir. Üzerine aşılı çeşitleri erken verime yatırır. Soğuk kış şartlarını, kumlu ve killi toprakları çok iyi tolere eder. Standardın % 65- 70 i kadar taç yapmaktadır. Ateş yanıklığına ve bakteriyel kanser ve kök hastalıklarına karşı dayanıklıdır.
Kaynak: Isparta İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü