KİRAZ VE VİŞNE YETİŞTİRİCİLİĞİ

1. GİRİŞ

Kirazın anavatanı Hazar Denizi, Güney Kafkasya ve Kuzey Anadolu; vişnenin ise İstanbul ile Hazar Denizi arasında uzanan Kuzey Anadolu Dağlarıdır. Hatta, vişnenin botanikteki Latince adı Prunus cerasus, bu günkü Giresun’un eski adı olan Kerasus’dan gelmektedir. Kiraz ve vişnenin Avrupa kıtasına yayılması tohumlarının kuşlar ve hayvanlar tarafından taşınmalarıyla olmuştur. Amerika’ya ise kirazı kolonistler götürmüşlerdir. Çeşitlerin çoğu İngiltere’den ithal edilmiş olup, ilk modern kiraz yetiştiriciliğine Pasifik kıyılarındaki Oregon Eyaletinde başlanmıştır.

Kiraz ve vişne meyveleri özellikle mineral madde açısından oldukça zengindir. Sanayide kullanılan birkaç çeşit dışında üretilen kirazın hemen hepsi taze olarak tüketilmektedir. Vişne ise meyve suyu randımanının (% 70-75) ve toplam asitliğin (% 3) yüksek olması nedeniyle, meyve suyu olarak işlenmeye çok uygundur. Ayrıca üretilen vişne derin dondurma, kurutma, konserve ve reçel şeklinde değerlendirilmekte ve dış ülkelere özellikle dondurulmuş halde ihraç edilmektedir.

Türkiye’de kiraz ve vişne üretiminde özellikle 1965-1985 yılları arasında hızlı artışlar olmuştur. 1965 yılında 47.000 ton olan kiraz üretimi, 1985 yılında 130.000 tona ulaşarak %76’lık bir artış gerçekleşmiştir. 1965 yılında 24.000 ton olan vişne üretimi ise 1985 yılında 85.000 tona ulaşarak % 245’lük bir artış sağlamıştır. Bu haliyle Türkiye, Dünya da kirazda 6. ve vişnede 5. sırada yer almıştır. Bu hızı yakalayamamakla beraber daha sonraki yıllarda da artışlar olmuş ve 1997’de kiraz üretimi 215.000 tona, vişne üretimi ise 120.000 tona yükselmiştir.

Kirazlar 5-6 yaşında verime geçerler, ancak tam ve ekonomik olarak verime yatmaları 10-12 yıldır. Her ne kadar 100 yıl yaşasalar da ekonomik ömürleri 25-30 yıldır. Vişnenin ekonomik ömrü ise 15-20 yıldır.

2. KİRAZ VE VİŞNENİN EKOLOJİK İSTEKLERİ

2.1. İklim İstekleri

Kiraz yetiştiriciliğinde iklim faktörlerinden en önemlisi sıcaklıktır. Çiçek tomurcukları –2,4 °C’ ye kadar dayanabildikleri halde, açmış çiçekler –2°C’ de donarlar. Vişnelerin odunsu kısımları ise –40 °C’ ye kadar dayanabilirler. Vişneler düşük sıcaklıklara kirazlardan daha fazla dayanırlar. İlkbaharda çiçeklenme kirazlardan daha sonra olduğu için vişne çiçeklerinin ilkbahar geç donlarından zarar görme olasılığı daha düşüktür.

Kirazlar için kış dinlenme istekleri vişnelerden daha önemli olup, dinlenmeden çıkabilmeleri için yeterli kış soğuğu almaları gerekmektedir. Soğuklama ihtiyaçları karşılanmamış kirazların çiçeklenmelerinde gecikme ve düzensizlikler görülmektedir. Lambert, Napolyon ve Bing gibi yüksek soğuklanmaya ihtiyaç gösteren kiraz çeşitlerinde daha belirgindir. Kirazlarda kış dinlenme isteklerini yeterince karşılayamayışı döllenme yönünden de sorun yaratmaktadır. Çünkü, ılık geçen kışlardan sonra, düşük soğuklama ihtiyacı gösteren çeşit, yüksek soğuklama ihtiyacı gösteren çeşitten daha erken çiçeklendiğinden, bu iki çeşit birbirini tozlayıp dölleyemezler. Vişneler ise, kendine verimli olduğu için, bu konuda bir sorun yoktur. Genel olarak kiraz ve vişnelerde +7,2 °C’ nin altında soğuklama süresi 1100-1700 saattir.

Kiraz ve vişne yetiştiriciliğinde, yağışın yıl içinde düzenli olarak yayılması en uygun olanıdır. Genel olarak 600 mm yağış alan yerlerde kiraz, 400 mm yağış alan yerlerde ise vişne yetiştiriciliği sulamaya gerek kalmadan yapılabilir. Kiraz ve vişnelerde çiçeklenme ve meyve oluşumu esnasında havaların yağışlı gitmesi istenmez. Çünkü çiçeklenme zamanında yoğun yağmur döllenmeyi güçleştirir ve mantar zararının artmasına neden olur. Yine meyve olgunlaşması esnasında yağabilecek yağmur meyvelerin çatlamasına neden olarak, Pazar değerini düşürür.

Nerelerde Kiraz Yetiştirelim?

Meyilli ve yamaç yerler tercih edilmelidir. Taban arazilere kiraz dikilecekse don tabakası tehlikesi oluşturmayacak yerler planlanmamalıdır.

Geçirgen, derin ve kolay işlenen kumlu – tınlı topraklarda kiraz iyi gelişir.

 

Kiraz Tesis Edilirken Dikkatli Olunacak Yerler?

* Taban suyu yüksek yerlere,

* Don tabakası oluşturan yerlere,

*Yeterli toprak derinliği bulunmayan yerlerde kiraz tesis edilmemelidir.

 

Kullanılan Anaçlar

Kuş Kirazı: Yaygın olarak kullanılan bir anaçtır. Verimli, derin, sulama imkânımız iyi olan taban arazilerinde tercih edilmelidir.

İdris (Mahlep) : Fakir, kireçli ve sulama imkânı az olan meyilli arazilerde tercih edilmelidir. İdris anaçlarından da sarı idris tercih edilmelidir.

Bodur ve Yarıbodur Anaçlar: Bu anaçlar ülkemiz için yeni anaçlardır. Bunlardan Gisel A 5, Gisel A 6, Maxma 14,SL 64                ümit vadeden anaçlar olarak görülmektedir.

 

 

Dikim Sıklığı

Kuş Kirazı anaçlılarda: 6x6 veya 6x5 m.

İdris Anaçlılarda: 6x5 veya 5x 5 m.

Yarı bodur anaçlılarda: 5*3 m.

Tam bodur anaçlarda 5x2,5 veya 4x3 m’dir

 

 

Dikkat Edilecek Hususlar:

1. Bahçe kurulacak olan arazinin toprağı analiz yaptırılmalıdır.
2. Arazinin tesviyesi yapıldıktan sonra toprak derince (60-70cm derin-liğinde) sürülmelidir.
3. Dikimden önce dekara 3–4 ton yanmış çiftlik gübresi atılarak karıştırıl-malıdır.
4. Uygun çeşit seçimi yapılmalı
5. Tozlayıcı çeşit dikimde planlanmalı

 

Çeşit Seçimi

Ülkemizde ihracat şansı en yüksek ve en popüler çeşit 0900 Ziraat’tır. Dünyada Türk kirazı diye ün salmıştır. Bu açıdan kirazda yeni çeşit arayışına girmek şimdilik yersiz görülmektedir.

0900 Ziraat Kiraz Çeşidinin Dölleyicileri

0900 Ziraat kiraz çeşidi kendine kısır olup, mutlaka yabancı döllenmeye ihtiyaç gösterir. 0900 Ziraatının en iyi dölleyicileri: Lambert, Starks Gold (beyaz kiraz), Metron Late, Bigarreau Gaucher çeşit-leridir.

Bahçe Tesisis ederken;

n      %10 nu Dölleyici çeşitten oluşmalı

n      Ayrılan bu dölleyicilerde en az 3 ayrı çeşitten oluşmalı

n      Her 4 dekar bahçe için bir arı koloniSİ hesap edilmelidir.

 

Fidan Dikimi

Dikim zamanı: İlimizde dikim zamanı olarak fidanlarda su yürüme faaliyetinin durduğu sonbahar mevsiminden tomur-cukların uyanmasına kadar geçen erken ilkbahar dönemine kadar meyve fidanı dikimi yapılabilir. Konya ilinde kışları sert ve soğuk geçtiği için fidan dikimi genel olarak erken ilkbahar döneminde yapıl-malıdır

Fidan çukuru açma:

Yerleşim düzenine göre fidanların yerleri işaretlenir. 60 cm genişliğinde 60 cm derinliğinde çukurlar açılır.

Fidanın kök kısmında yaralı kırılmış kökler kesilir. Dikimi yapılacak olan fidanların aşı yeri toprak üstünde kalacak şekilde dikimi yapılır. Dikimden sonra mutlaka fidanlara can suyu verilmelidir.

DERİN DİKİMDEN KAÇINILMALIDIR!

 

F)Meyve Bahçelerinde

Sulama Ve Gübreleme

Önce toprağımızı tahlil ettirmemiz gerek, çıkan sınuca göre gübreleme programı uygulamalıyız.

Verim yaşında yaklaşık olarak Yılın yağış durumu ve toprak yapısına göre yılda. Verimdeki bir ağaca ortalama değer olarak her yıl, 2-3 kg. Amonyum Sülfat, 1 kg. Triple Süper Fosfat , 1 kg.. Potasyum  verilmelidir..

Kiraz Dikiminde Geleçek Planlaması

• Kiraz üretimi ihracata paralel olarak ülkemizde her geçen yıl dikim sahaları artmaktadır. Üretim planlaması yapılırken gelecekte pazarlamada sorun çıkmaması açısından hasat sezonunun ya 20 Hazirandan önce veya  22 Temmuz dan sonra hasat edilecek döneme denk gelmesi gelecek açısından önemlidir..

Hasat Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar

* Kirazda (0900 Ziraat ) hasat zamanı kirazın bordo rengini aldığı dönemdir.

* Kirazların sapları koparılmadan yapılmalıdır.

*  Hasat edilen kirazları gölgelik bir yerde tutulmalı üzerleri ıslak çaput veya bezlerle örtülmeli.

*Hasat işlemi biter bitmez en kısa sürede soğuk hava depolarına ulaştırılmalıdır.

 

0900 Ziraat’ta hasat zamanı

Kaynak:Amasyatarim.gov.tr

Yahyalı Tarım İlçe Müdürlüğü